Czy wiesz, że w 2015 zastrzeżono w Polsce 130832 zagubionych dokumentów tożsamości? Dzięki temu udaremniono 7184 prób wyłudzeń kredytowych na sumę 253 307 038,- zł – ćwierć miliarda złotych. Nie ulega wątpliwości, że kradzież dokumentów tożsamości to bardzo niebezpieczne przestępstwo. Przede wszystkim łatwo paść jego ofiarą, a skutki mogą być opłakane – złodziej dysponuje najcenniejszą informacją o Tobie – Twoimi danymi osobowymi. Ja jeszcze nie byłem w takiej sytuacji i Tobie też tego nie życzę, jednak: Najważniejsze to wiedzieć, co robić w takiej sytuacji. Wtedy zachowasz spokój i zminimalizujesz potencjalne zagrożenie. Więc zapraszam Cię do lektury po aktualizacji ( Obenie nie tylko o zastrzeganiu, ale także o sprawdzaniu, czy mimo wszystko nic się nie stało: Chroń tożsamość – zapobiegaj i ograniczaj skutki Jeżeli do tej pory nie wiedziałeś, jak postępować w takiej sytuacji (której rzecz jasna nikomu nie życzę), to ten wpis jest dokładnie dla Ciebie. Przybliżę Ci, co możesz zrobić, aby ochronić swoją tożsamość przed wykorzystaniem w celach przestępczych. Dzięki temu, jeżeli kiedykolwiek przytrafi Ci się przykre zdarzenie, jakim jest kradzież dokumentów, będziesz miał wiedzę, jak sprawie i szybko postępować, aby ograniczyć skutki tej sytuacji. To, czy zagubione dokumenty będą bezpieczne, zależy w dużej mierze od Ciebie. Dowiedz się więc, jakie kroki możesz podjąć. Poznaj nie tylko skutki tych działań, ale także konsekwencje, jakie mogą wyniknąć z bagatelizowania takiego zdarzenia. Jeśli dotąd wiedziałeś co robić, ale nie orientowałeś się w szczegółach, teraz je poznasz. Zapoznaj się również z kilkoma ciekawymi linkami, jakie udostępniam w treści artykułu. Do czego ktoś może wykorzystać skradziony dowód osobisty Lista zastosowań Twoich danych może być naprawdę bardzo długa. Pamiętaj, że z samego tylko dowodu osobistego można odczytać takie informacje, jak: Twoje imię i nazwisko Numer PESEL Imiona rodziców Adres zameldowania – w przypadku dowodów wydawanych od marca 2015 już nie Twój wzór podpisu Wyłudzenie kredytu to popularny sposób wykorzystania kradzionych danych Takimi danymi można posłużyć się w wielu miejscach, celem zawarcia umowy, czy zaciągnięcia jakiegoś zobowiązania. Najczęściej poruszanym tematem jest wyłudzenie kredytu gotówkowego lub pożyczki. To jedne z najpopularniejszych działań stosowanych przy kradzieży tożsamości. Jednak możesz być zaskoczony, jak wiele innych zastosowań mogą mieć Twoje dane. Tylko spójrz: Wspomniane już wyłudzanie kredytów lub pożyczek; Wynajęcie pokoju w hotelu lub mieszkania w celu bezkarnej kradzieży wyposażenia lub unikania płatności; Wypożyczenie samochodu, łodzi lub innego sprzętu celem kradzieży; Wyłudzenie zakupów na raty i unikanie spłaty; Otwarcie fikcyjnej firmy. Nie są to przestępstwa, które popełnia się na drobne kwoty. Konsekwencje mogą więc być bardzo bolesne. Czy wiesz, że według raportu infoDOK z IV kwartału zeszłego roku, największa udaremniona w 2014 roku próba wyłudzenia kredytu opiewała na 24 000 000 zł? Jak kraść to miliony. System Dokumenty Zastrzeżone – jak to działa? Dla zabezpieczenia interesów klientów, a także banków i przedsiębiorców, w 1997 roku powstała pierwsza wersja Systemu Dokumenty Zastrzeżone. Inicjatorem projektu był Związek Banków Polskich. Obecnie rejestr dokumentów zastrzeżonych wykorzystują wszystkie banki działające w Polsce oraz wiele instytucji, które identyfikują swoich klientów poprzez dokumenty tożsamości. Może się to wydać oczywiste, ale najwspanialszą sprawą w systemie Dokumenty Zastrzeżone jest jego centralizacja. Użytkownicy mają dostęp do systemu poprzez Internet, całodobowo. Informacje są przetwarzane w trybie online, a więc na bieżąco, a sama sieć jest ogólnokrajowa. Co to oznacza dla Ciebie? Jan Kowalski z Gdańska zgłasza zastrzeżenie dowodu osobistego w placówce swojego banku. Dosłownie w ciągu kilkunastu sekund od zatwierdzenia wniosku, system DZ opublikuje tę informację każdemu uczestnikowi, który sprawdzi numer tego dokumentu, informacja będzie dostępna dla us. Więc gdyby kilka minut po tym zastrzeżeniu, złodziej dokumentu chciałby go wykorzystać, aby podpisać umowę telekomunikacyjną lub wziąć kredyt – podczas weryfikacji dowodu zostanie zdemaskowany. To, że system działa bardzo szybko sprawdziłem, gdy pracowałem w call centre. Zgodnie z procedurami należało sprawdzić, czy wprowadzony numer dowodu jest dostępny w bazie. I faktycznie: Kilka lub kilkanaście sekund po potwierdzeniu zastrzeżenia numer dokumentu tożsamości wyświetlał się z adnotacją o zastrzeżeniu. Zastrzeganie dokumentów tożsamości w bankach W przypadku, gdy posiadasz konto w banku, najłatwiej i najszybciej zgłosisz zastrzeżenie dokumentu tożsamości właśnie w swoim banku. Aby zgłosić taki wniosek udaj się do najbliższej placówki banku i tam poproś pracownika o zgłoszenie zastrzeżenia w Systemie Dokumentów Zastrzeżonych. Dostaniesz odpowiedni formularz do wypełnienia. Bardzo ważnym jest, aby informacja o Twoim dowodzie osobistym trafiła do tej bazy danych, a nie została zapisana tylko w systemie banku. W praktyce jednak zazwyczaj zgłasza się to od razu do Systemu DZ. Ważne, gdy zastrzegasz dokument w swoim banku: Bank, w którym masz konto ma Twój numer dowodu osobistego, więc może zastrzec ten, który jest w bazie. Pamiętaj więc, że zawsze warto aktualizować swoje dane osobowe w banku. Czasami jednak może paść pytanie o numer dowodu do zastrzeżenia, które w takiej sytuacji często wydaje się głupie. Należy pamiętać, że ten numer można znaleźć również na umowach, które podpisujemy – z bankiem, z operatorem telefonii komórkowej etc. Możesz ten numer spisać z umowy. W przypadku niektórych banków zastrzeżenia można dokonać poprzez infolinię banku. Wystarczy wówczas telefon do ogólnego contact centre banku lub na dedykowaną do tego celu infolinię. Zastrzeżenie przez telefon oferują między innymi banki: mBank ING Bank Śląski – numer telefonu na specjalną infolinię do zastrzegania kart płatniczych i dokumentów to +48 32 357 00 12 Bank Zachodni WBK BOŚ Bank Alior Bank A to tylko kilka banków – jest ich naprawdę sporo. Taką informację można najczęściej znaleźć na stronie internetowej banku, albo można o to po prostu zapytać przy okazji wizyty w placówce lub telefonu na infolinię. Zastrzeżenie dowodu nie tylko w banku, w którym masz konto Zgubienie lub kradzież dokumentu to sytuacja mocno stresująca. Szczególnie, gdy ma się świadomość potencjalnych konsekwencji. W takim momencie czasami ciężko jest szukać numeru telefonu na infolinię banku, czy też jechać do najbliższej placówki banku, w którym ma się konto. Zdarza się, że niekoniecznie mamy tam najbliżej. Jest jednak rozwiązanie: Zastrzeżenie dokumentu w banku, który przyjmuje takie zgłoszenia od wszystkich, a nie tylko swoich klientów. Niestety, nie wszystkie duże banki zdecydowały się na taki krok. Bardzo szkoda, że wśród banków oferujących zastrzeganie dokumentów wszystkim, brakuje tak charakterystycznych i dużych instytucji, jak Pekao SA, mBank, czy ING Bank Śląski. Jest jednak 15 banków, do których można śmiało iść i zgłosić taki wniosek. Wśród nich znajdziecie między innymi PKO BP, BZ WBK, czy też Deutsche Bank Polska. Pełna lista może ulegać zmianie co jakiś czas, więc jej tutaj nie zamieszczam. Banki zastrzegające dokumenty tożsamości nie tylko swoim klientom znajdziecie pod poniższym linkiem: Lista banków zastrzegających dokumenty od wszystkich osób Nie mam konta w żadnym banku – gdzie zgłosić kradzież dokumentów? W banku, który zastrzega dowody osobiste nie tylko dla swoich klientów! Osoby, które nigdy nie korzystały z usług bankowych są bardzo narażone na próby podszywania się pod nie. Żaden bank nie posiada ich danych, więc identyfikacja takiej osoby, a jednocześnie wykrycie oszustwa jest utrudnione. Stąd też, tym bardziej warto, aby takie osoby zastrzegały swoje dokumenty w razie kradzieży bądź zagubienia. Zastrzeżenie dokumentu tożsamości w takim przypadku jest tylko niewiele trudniejsze: Przede wszystkim koniecznością jest udanie się do Urzędu Gminy po zaświadczenie o utracie dowodu osobistego. Taki dokumentem można się posługiwać do identyfikacji w zastępstwie dowodu. Z tym zaświadczeniem powinieneś wybrać się do jednego z banków, które wskazuje lista banków zastrzegających dokumenty od wszystkich osób. Znajdziesz ją pod linkiem kilka akapitów wyżej. Informacja o Twoim dokumencie, zostanie przekazana do bazy Systemu DZ, tak samo, jak w przypadku klientów banków. Dzięki temu, każda instytucja i firma, korzystająca z tego systemu będzie miała informację, że ktoś się pod Ciebie podszywa, jeśli nastąpi taka próba. Dokumenty można również zastrzegać przez BIK (Biuro Informacji Kredytowej) Każdy, kto założy sobie konto online w BIK ma dostęp do szeregu usług tej instytucji, takich jak alerty o sprawdzaniu zdolnosci kredytowej, czy raporty o zobowiązaniach. Oprócz tego, jedną z tych usług jest również zastrzeganie swojego dowodu osobistego zapośrednictwem portalu. Można więc zrobić to szybko i bez wychodzenia z domu. Bez niepotrzebnego biegania po różnych bankach. Czy zastrzeżenie dokumentu tożsamości wiąże się z opłatami? To wszystko zależy od banku, w którym zastrzegamy dokument. Niektóre banki pobierają od swoich klientów takie opłaty. Inne z kolei świadczą swoje usługi w tym zakresie bezpłatnie. Część może pobierać opłaty od swoich klientów, inne tylko od osób z zewnątrz. Najlepiej dowiedzieć się bezpośrednio u źródła, czyli w swoim banku. W przypadku, gdy nie masz konta i idziesz do jednego z banków, o których wspomniałem wcześniej, najlepiej zapytać na miejscu. Pamiętaj jednak, że nawet te 20-30 zł opłaty za zastrzeżenie dowodu nie jest dużym kosztem w perspektywie potencjalnych kosztów kradzieży Twojej tożsamości. Czy zawiadamiać policję? Zawiadomienie policji jest konieczne, jeżeli chcesz zgłosić kradzież dokumentów. W przypadku, gdy jesteś pewien, że dokument nie został skradziony, możesz darować sobie zgłoszenie. Policja nie jest jednak odpowiedzialna za zastrzeżenie dowodu osobistego, czy innego dokumentu. Mogą tego dokonać jedynie banki, więc i tak należy zawnioskować w jednym z nich o wprowadzenie informacji do Sytemu DZ. Dowód osobisty to nie jedyny dokument tożsamości Zastrzeżenie dowodu osobistego jest najpopularniejszym hasłem w tym temacie. Jednak wielu z nas zapomina, że dowód osobisty nie jest jedynym dokument, który może posłużyć do identyfikacji tożsamości posiadacza. Owszem, jest to najpopularniejszy dokument, który uznaje wiele instytucji, jednak Twoje dane, zawarte we wszystkich pozostałych dokumentów mogą posłużyć do różnych celów. Jesteś ciekaw, jakie jeszcze dokumenty możesz zastrzec? Oto one: Prawo jazdy Paszport Książeczka wojskowa Książeczka żeglarska Dowód rejestracyjny auta Karta pobytu Część z nich może być w Twoim portfelu razem z dowodem osobistym. Inne możesz zgubić w różnych okolicznościach. Pamiętaj, że w razie ich utraty, też powinieneś zgłosić ich zastrzeżenie. Najlepiej zrobić to od razu, zgłaszając wszystkie na raz. W niektórych bankach, jeśli pobierane są za to opłaty, to niezależnie od ilości zgłoszonych w jednym wniosku dokumentów. Jakie zalety ma zastrzeżenie dowodu osobistego? Kto otrzyma informację o kradzieży dokumentów? Informacja o zastrzeżeniu przez Ciebie dokumentu tożsamości trafi przede wszystkim do instytucji, które korzystają z identyfikacji klienta przy użyciu takich dokumentów. Wyłudzenia kredytów w bankach to wierzchołek góry lodowej w kradzieżach tożsamości. Głównie ze względu na coraz lepsze zabezpieczenia stosowane w systemie bankowym. Główne zagrożenie płynie z innych usług, które można wyłudzić, podając się za kogoś innego: Jakie instytucje uczestniczą w systemie? Oto krótka lista: Operatorzy telefonii i dostawcy multimediów – wyobraź sobie, że ktoś podając się za Ciebie, wykupuje abonament z drogim telefonem i nie płaci, bo przecież operator zgłosi się z windykacją do Ciebie; Operatorzy pocztowi; Firmy pożyczkowe – tutaj konsekwencje podobne do wyłudzenia z banku, tylko koszty mogą być o wiele bardziej uciążliwe; Agencje nieruchomości – wynajem mieszkania w celu kradzieży wyposażenia Wypożyczalnie samochodów – wynajem auta i w siną dal, do dziupli. A wypożyczalnia szuka Ciebie. Hotele – podobnie, jak z wynajmem mieszkania – w celach rabunkowych lub z innymi zamiarami Kancelaria prawne i notarialne – identyfikacja klienta Bardzo wiele instytucji i firm działających w powyższych branżach ma dostęp do bazy Systemu DZ. Dzięki temu unikają sytuacji, w której świadczyłyby usługi lub sprzedały produkty oszustom. Pamiętajmy, że takim przedsiębiorstwom, tak samo, jak i bankom nie odpowiada bycie ofiarą oszustwa. Wiadomo, że prawdziwy właściciel skradzionego dowodu będzie walczył, żeby nie płacić cudzych zobowiązań. Dla firm to stracone pieniądze. W sytuacji, gdy oszust zostanie zdemaskowany, wzywana jest policja. W końcu mamy do czynienia z przestępstwem. Jakie są efekty zastrzegania? Zapobieganie kradzieży tożsamości to nie łatwy kawałek chleba. Oczywiście, zastrzeganie dokumentów nie idzie na marne. Przede wszystkim bardzo cieszy, że świadomość społeczna jest bardzo silna w tym temacie. Duża w tym zasługa akcji informacyjnych Związku Banków Polskich, a także naszej przezorności. Skalę działania Systemu DZ widać w liczbach wykazywanych w raportach infoDOK, publikowanych co kwartał na stronie Niech liczby mówią same za siebie: Wyobraźcie sobie, że tylko w ciągu 2014 roku udaremniono 8814 prób wyłudzeń kredytów na łączną kwotę 400 425 897,- zł. Niemal pół miliarda złotych nie zostało skradzione na cudze konto. Z roku na rok coraz więcej prób wyłudzeń jest wykrywana, co świadczy o coraz lepszej skuteczności całego systemu. Na koniec 2014 roku, całkowita wielkość bazy zastrzeżonych dokumentów tożsamości wynosiła 1 422 406, z czego tylko w zeszłym roku zastrzegliście 128 158 dokumentów. Jest to podobno rekord w liczbie zastrzeżeń za jeden rok, od czasu rozpoczęcia statystyk w 2008 roku. Pełny raport za ostatni kwartał 2014 roku oraz raporty archiwalne możecie znaleźć pod linkiem: Raporty infoDOK Warto się z nimi zapoznać nie tylko dla cyfr, ale także dla bardzo ciekawych informacji związanych z utratą dokumentów. Odnalazłem swój dokument tożsamości – czy mogę anulować zastrzeżenie? Z praktycznego punktu widzenia było by to bardzo wygodne. Nie trzeba by wyrabiać nowego dowodu osobistego i czekać na niego. Jest to też możliwe. Związek Banków Polskich odradza jednak takie działanie i wskazuje na zachowanie zastrzeżenia dokumentu i wyrobienie nowego. Oto dlaczego: Wyobraź sobie, że stwierdziłeś zaginięcie dokumentów i je zastrzegłeś. Po kilku dniach otrzymujesz je od kogoś pocztą lub po prostu ktoś podrzucił Ci je do skrzynki. Rzecz jasna możesz mieć nadzieję o dobrych intencjach tej osoby, jednak zdrowy rozsądek może podpowiadać, że powinieneś uważać. Bo co, jeżeli Twoje dokumenty zostały jednak skradzione i przez te kilka dni, złodziej miał dostęp do fałszerza, który skopiował wszystkie dane z Twojego dowodu. Następnie mógł odesłać Ci dokumenty tylko po, żebyś anulował zastrzeżenie. Po odwołaniu informacji z systemu, mógłby swobodnie korzystać ze swojej kopii Twojego dowodu. A Ty byłbyś przekonany, że wszystko jest w porządku. Lepiej więc mieć nowy dokument szczególnie, że najpopularniejszy, czyli dowód osobisty jest obecnie wyrabiany bezpłatnie. Jak sprawdzić, czy przez kradzież tożsamości nikt nie wziął kredytu na moje dane Jeżeli zastrzeżenie dowodu osobistego nastąpiło dopiero kilka dni po kradzieży lub zaginięciu, możesz mieć oczywiście wątpliwości, czy ktoś go już nie wykorzystał. Jeżeli obawiasz się, czy ktoś nie wyłudził na Twoje dane kredytu, to zawsze możesz to sprawdzić. W tym celu skontaktuj się po prostu z Biurem Informacji Kredytowej. Albo, jak już wspomniałem nieco wyżej możesz przez Internet założyć sobie konto, aby zyskać dostęp do szeregu usług (niestety większość płatne). Mając konto w BIK, możesz: Zamówić Alerty BIK Informują Cię mailowo lub przez SMS o tym, że do BIK wpłynęło zapytanie o Twoją zdolność kredytową – jeśli samemu nie składałeś wniosku o kredyt, czy zakupy na raty to raczej nie powinieneś otrzymać alertu. Korzystając z oferty BIK do uruchomisz Alert BIK na rok za darmo. Potem mozesz zrezygnować lub kontynuować korzystanie (opłata to 19 zł/rok) Zamów raport o zobowiązaniach (Profil Kredytowy) Możesz dzięki niemu poznać swoją historię kredytową. Dostępny w kilku wariantach – w próbnym okresie korzystania z nowego konta można zamówić 1 podstawowy, bezpłatny raport. Potem można albo korzystać z raportów jednorazowych (36 zł) albo wykupić sobie roczny dostęp z możliwością pobierania co miesiąc (79 zł/rok) Po więcej informacji zajrzyj na stronę internetową Biura Informacji Kredytowej. Czy nie stałeś się „słupem”? Obecnie bardzo „modny” jest handel kontami bankowymi otwartymi na „słupy” – dane osoby, której tożsamość została skradziona są wykorzystywane do otwarcia konta bankowego. A takie konto może słuzyć różnym celom – ukrywaniu lewych dochodów lub po prostu do wpłat za fikcyjne aukcje na Allegro. Albo do prania brudnych pieniędzy. Ogólnie któregoś dnia smutni panowie mogą zapukać do Twoich drzwi i zapytać czemu masz takie brzydkie konto. Oczywiscie nie ma co straszyć nad wyrost. Możesz też sprawdzić, czy ktoś Cię nie wykorzystuje w taki włąśnie sposób: Centralna informacja o rachunkach (w systemie OGNIVO): Od 1 lipca 2016 roku wszystkie banki obligatoryjnie uczestniczą w usłudze Centralnej Informacji o rachunkach. Opiera się ona o system OGNIVO, który służy wymianie ifnormacji o rachunkach miedzy bankami i nie tylko. Sama usługa została przygotowana z myślą o odszukiwaniu rachunków osób zmarłych. Ale oczywiście może posłużyć każdemu z nas. Wystarczy złożyć w banku stosowny wniosek (zapytaj na miejscu) i po weryfikacji otrzymasz komplet informacji o wszystkich rachunkach, jakie zostały otwarte na Twoje dane. Z jednej strony przyda się każdemu, kto nie robi sobie domowego archiwum dokumentów, a potem nie pamięta, gdzie ma konto (ja mam na to sposoby – kliknij i sprawdź). Z drugiej strony – dowiesz się w ten sposób, czy ktoś nie wszedł w posiadanie Twoich danych i zrobił z Ciebie słupa do otwarcia lewych kont bankowych. Więcej informacji o Centralnej Informacji znajdziesz tutaj. Prowadzisz biznes i chcesz mieć pewność, że nie zostaniesz okradziony – przystąp do systemu: Jeśli prowadzisz działalność, w której dostęp do informacji gromadzonych przez System DZ byłby kluczowy dla bezpieczeństwa Twoich klientów lub Twoich interesów, możesz przystąpić do systemu. Będziesz miał wówczas możliwość wykrywania potencjalnych oszustw, co ochroni przede wszystkim Twoje interesy, bo świadcząc usługi uczciwym klientom, zapewniasz sobie pełną ściągalność należności bez strat finansowych. Przy okazji zaś chronisz innych przez popadnięciem w kłopoty. Jeżeli jesteś zainteresowany takim rozwiązaniem dla swojego biznesu, znalazłem informacje o takiej możliwości na stronie DZ. Dowiedz się więcej, korzystając z poniższego linku: System DZ dla przedsiębiorców Zadbaj również o bezpieczeństwo swoich kart płatniczych Pamiętaj, że w sytuacji, gdy zgubisz lub ktoś ukradnie Twój portfel, znajdzie tam karty płatnicze. Przynajmniej w większości przypadków. W takim wypadku warto również zadbać o bezpieczeństwo Twoich kart. O tym, w jaki sposób zrobić to najlepiej, pisałem we wpisie: Zgubiona karta płatnicza – najlepiej ją zastrzec (ale niekoniecznie) Znajdziesz tam kolejną porcję wiedzy niezbędnej do przetrwania w świecie finansów 🙂 Budujmy świadomość o bezpieczeństwie naszych pieniędzy Zapobieganie kradzieży tożsamości jest w interesie każdego z nas. Niezależnie, czy jest to Twoja tożsamość, czy też Twoich klientów. W związku tym, warto zadbać o bezpieczeństwo dokumentów, które nosimy ze sobą i w razie konieczności wiedzieć, jak się zachować. To podstawa. Prawidłowa edukacja w tym zakresie już pozwala unikać wielu niebezpiecznych pod względem finansowym przestępstw. Ich udaremnienie, osiągnięte często dzięki temu, że istnieje baza dokumentów zastrzeżonych, pozwoliło już uchronić setki milionów złotych. Dalsze budowanie świadomości klientów banków i nie tylko, powoli przechylić szalę zwycięstwa na rzecz potencjalnych ofiar, zamiast przestępców. Pamiętaj o bezpieczeństwie tożsamości Mam nadzieję, ze dzięki lekturze tego wpisu, wiesz już dokładnie, co zrobić, jeśli znajdziesz się w takiej sytuacji. Jeśli nadal masz wątpliwości, to pytaj w komentarzach lub zajrzyj na stronę gdzie znajdziesz szczegóły programu. Podziel się tym wpisem z kim tylko możesz, bo warto budować świadomość o bezpieczeństwie naszych pieniędzy. Tymczasem pozdrawiam i zapraszam ponownie, Bartek 🙂 Polub moją stronę Bankowość Domowa na Facebooku Jeśli spodobał Ci się ten wpis, udostępnij go swoim bliskim, zostaw mi lajka lub po prostu komentarz. Jeśli masz pytania lub osobistą uwagę – po prostu napisz do mnie. Każda z tych rzeczy to może być mały krok dla Ciebie, ale będzie on wielkim skokiem w mojej motywacji do dalszej pracy na blogu!