Święta Bożego Narodzenia – jakże wdzięczny temat filmowy. Ile to już razy mieliśmy okazję obejrzeć przeróżnego rodzaju opowieści, traktujące o tym najwspanialszym okresie w roku. Okresie radości, miłości i pokoju, w którym spotykają się krewni i przyjaciele, by w cieple domowego ogniska zjeść wigilijną kolację, pośpiewać kolędy i wręczyć sobie prezenty. Świąteczne filmy kojarzą się nam zapewne ze słodką, kolorową historią, utrzymaną w miłym, rodzinnym klimacie, podkreślonym wesołą melodią i prześlicznie prószącym śniegiem. No i ze Świętym Mikołajem, sympatycznym panem ze sporym brzuchem, doniosłym głosem i wiecznie rozpromienionym licem; wzorem cnót i autorytetem u dzieci. Tym razem jednak zetkniemy się z nieco inną wersją świątecznej opowieści, a przede wszystkim z zupełnie odmiennym typem Świętego Soke (Billy Bob Thornton), tytułowy zły Mikołaj, bynajmniej nie traktuje świąt jako okresu, w którym wypełnić ma swoje magiczne posłannictwo, i to nie tylko dlatego, że jest zwyczajnym mężczyzną przebranym za Mikołaja, któremu dzieciaki w supermarketach siadają na kolana i zwierzają się ze swoich podchoinkowych pragnień. Willie to także zawodowy złodziej, utalentowany kasiarz, który wraz ze swym wspólnikiem, karłem Marcusem (ten przywdziewa strój elfa), co rok, w podobny sposób, zgodnie z podstępnym planem, obrabowuje sklepowe sejfy. Grudzień jest więc dla niego niczym innym jak czasem, w którym należy przygotować się i wykonać złodziejską robotę. To jednak nie z tego powodu, a właściwie nie tylko z tego, moglibyśmy określić go jako złego. Dlaczego więc? By tego dociec, powinniśmy na moment skoncentrować się na głównym Willie to facet, który przegrał z życiem, sięgnął dna. Był dwa razy żonaty, siedział w więzieniu, brał udział w wojnie, był ranny. Ma swoje lata na karku, lecz nie podoba mu się to, kim się stał. Niejednokrotnie zamierzał ze sobą skończyć. Nie potrafi inaczej zmierzyć się z tą cholerną, ciężką i smutną egzystencją, zimnym i okrutnym światem, jak za pomocą alkoholu. Dlatego praktycznie bezustannie widzimy go trzymającego w ręku flaszkę. Najbardziej jednak dobijają go, jak sam mówi, siadające mu na kolanach, śliniące się dzieciaki. Willie nie cierpi świąt, nie znosi swego kostiumu Mikołaja i gwiżdże w zasadzie na całą tę podstępną maskaradę. Na spotkania z dzieciakami przychodzi konkretnie nawalony, do maluchów zwraca się najczęściej z trudem wypowiadanymi słowami: spieprzaj z moich kolan bądź odpieprz się od mojej brody, często zlewa się w spodnie, zasypia, grzebie sobie w tyłku lub wdaje się w bójkę z kartonowym reniferem. Słowem – nie jest to Święty Mikołaj, pod opieką którego przeciętna matka pragnęłaby zostawić swoje swojej drodze do całkowitego pogrążenia się Willie spotyka jednego dnia pewnego otyłego chłopca, sprawiającego wrażenie osoby niewinnej i nie do końca zdającej sobie sprawę z częstokrotnie trudnych i zawiłych momentów codziennego życia; w oczach głównego bohatera, natomiast uchodzącej początkowo za dziecko niepełnosprawne umysłowo. Chłopak bowiem potrafi nieprzerwanie dręczyć Williego pytaniami natury świątecznej, doprowadzając go tym samym do szewskiej pasji, z czego nawet nie za bardzo zdaje sobie sprawę. Od razu powiem, że, jak to już kino zdążyło nas przyzwyczaić, między tą dziwną, zupełnie od siebie odbiegającą parą (zdruzgotany alkoholik i niczego nieświadomy, bezbronny chłopiec) narodzi się przyjaźń, ugruntowana dodatkowo symboliczną wymianą przygotowanych z poświęceniem więc w pewnym sensie do czynienia ze swoistą opowieścią anty-wigilijną. Nie ma szlachetnego i wesołego Świętego Mikołaja – jest testujący wytrzymałość wątroby, chudy, wytatuowany, zniszczony przez życie, cyniczny i wulgarny pijak. Nie ma radującej się rodzinki – chłopcem opiekuje się nie mniej dziwaczna od niego samego babcia, a Willie jest samotnikiem. Nie ma nawet śnieżnobiałej atmosfery, gdyż akcja rozgrywa się w skąpanym w słońcu Phoenix. Są jednak istotne wartości, jest morał i szczęśliwe, choć nieco różniące się od tych, z jakimi zazwyczaj się stykaliśmy, zakończenie. Willie, choć jest Mikołajem, który je, pije, sra, pieprzy się i stanowi żywy dowód, że Święty Mikołaj nie istnieje, zna swą wartość, ceni samodzielność, nie znosi, gdy człowiek pomiata człowiekiem i kiedy chce, potrafi się temu przeciwstawić. Z kolei jego młodszy kumpel przywraca mu wiarę w przyjaźń, co jest przyczyną ich wspólnej, mniejszej lub większej, metamorfozy. Nie jest to więc obleśny spektakl degrengolady niepogodzonego z losem człowieka, ani historia współczesnego Mikołaja w wersji gore, ale nadmiernej ckliwości czy przesadnego moralizatorstwa również, na szczęście, nie chodzi o aktorstwo – Billy Bob Thornton to Zły Mikołaj idealny. W swej roli jest przekonywujący do tego stopnia, że trudno wyobrazić sobie innego aktora na jego miejscu. Jest to w zasadzie jego film, mimo iż drugi plan obsadzony został bez zarzutu. Zdołał on z człowieka wydawałoby się upadłego i złego do gruntu stworzyć postać fascynującą, której kibicujemy niezależnie od tego, czy właśnie zapija się na umór, czy budzi się z kacem, klnie, złorzeczy, kradnie, czy sika sobie w spodnie, a jednocześnie odgrywa to z takim realizmem, że smród nietrzeźwego Williego jest niemal Mikołaj to przede wszystkim wspaniała komedia, przyprawiona humorem często pikantnym, niemniej jednak niezwykle śmiesznym. To film, który prawdopodobnie nie zostanie puszczony w wigilijny wieczór przez publiczną telewizję jako część świątecznego bloku, ale na półtorej godziny zabawnej i niegłupiej rozrywki jest jak znalazł. Przewrotny, szyderczy i nieco obrazoburczy rarytas. Gorąco z archiwum